İş Eldiveni
Bu nedenle, bu uzuvların iyi korunması gerekmektedir. Nitekim, İşçi Sağlığı ve İş güvenliği Tüzüğü’ nün 530.531 ve 532. maddeleri bu uzuvların korunmasına ilişkin hükümleri içermektedir.
ELDİVENLER: El ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler, işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olmalıdır. Örneğin, saç kıvırma ve kaynak işlerinde deri, kimyasal işlerde plastik, elektrik işlerinde kauçuktan yapılmış eldiven kullanılır. Ayrıca astarlı olanlar, ellerin terlemesi sonucu oluşan koku dolayısıyla üreyebilecek bakterileri barındırmayan yapıya sahip olmalıdır.
Mekanik etkiler ile aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle veya sürekli olarak su içinde el ile yapılan çalışmalarda kullanılır. Yapılan iş de kullanılan kimyasal ham maddenin cinsine göre eldivenlerin malzemeleri de farklıdır. Özellikle, PVC’ den ve vinil kauçuktan yapılmış eldivenler, petrol yağları, parafin, asit kostik ve alkalilere dayanıklıdır. Neoplen veya nitril kauçuktan yapılmış eldivenler benzer, tiner gibi çözücülere dayanıklıdır. Her iki tür de pamuk örgü üzeri kalın kaplamalı olursa kesilmeye, aşınmaya veya yırtılmaya dayanıklı olur.
Elektrik işlerinde en çok kullanılan ve kullanılması gereken bir kişisel koruyucu malzemedir. Kullanılan gerilimin değerine yalıtılmış olmalıdır. 2500 volt ile 35000 volt arasındaki gerilimlerde çalışanları korumada kullanılır. Elektrikçiler, elleriyle çalışırken elektrik akımının vücuda girmesine eldiven taktıklarında engel olunur. Elektrikçilerin plastik bulaşık eldiveni kullanmaları sık rastlanan yanlış uygulamadır. Yalıtkan eldivenlerin üzerlerinde kullanma gerilimleri ile yalıtkanlık özelikleri belirtilmelidir. Lateks malzemeden yapılmış olup, et kalınlığı gerilime göre 0.9 mm’ den 2.2 mm ye kadar değişiktir. Yalıtkan eldivenler, sık sık muayene edilmeli ve kullanmadan önce bunları iyi durumda olduklarından ve çatlama, yırtılma, hatta küçük deliklerin bile olmadığı tesbit edilmedikçe kullanılmamalıdır.
400 0C ‘ den 2000 0C’ ye kadar olan sıcaklıktaki çalışmalardan aşırı sıcaktan ve mekanik etkenlerden elleri korur. Özellikle, itfaiye teşkilatlarında, dökümhanede ve yüksek fırınlarda kullanılır. Bu eldivenler, cam elyaf üzeri aleminize kaplamlı kumaştan veya keçe kumaştan imal edilmiştir. İki veya beş parmaklı olarak yapılmış iki türü bulunmaktadır.
Özellikle, acm, metal ve ambalaj sanayi ile et kesim işlerinde kullanılır. Kesilmelere, mekanik ve kimyasal etkilere dayanıklı olması için çelik tel üzeri naylon ve kevler kaplanmış özel bir iplikten dikişsiz olarak örülmüştür.
Mekanik etkilere (kesilmelere, pürüzlü ve keskin yüzeylere, delinmelere) karşı elleri korumada kullanılır. El içi ve parmaklar kromlu deriden yapılmıştır. Avuç içi (ayası) ilave deri desteklidir. El üstü ise branda kumaştan yapılmıştır. Kısa ve uzun konçludur.
Kaynakçının, kaynak ışınlarına (ultraviyole, enfraruj) karşı ellerini korumada kullanılır. Tamami kromlu deriden yapılmıştır. Avuç içi, mekanik etkilere (aşınma, delinme, yırtılma) karşı deri takviyelidir. Konçları uzundur. Standart boy, 46 cm dir.
Parmakları, aşındıran bazı işlerde, pnömatik çekiç ve vibratörle yapılan çalışmalarda, bileği titreşimden korumak için deriden yapılmış bileklik kullanılır. Cam kesme işlerinde kullanılan bileklikler, naylon veya kevler kaplı çelik ince tellerden örülmüştür.
Kazma, delme işlerinde, pnömatik çekiç ve vibratörle yapılan çalışmalarda, bileği titreşimden korumak için deriden yapılmış bileklik kullanılır. Cam kesme işlerinde kullanılan bileklikler, naylon veya kevler kaplı çelik ince tellerden örülmüştür.
Ateşe, suya, ışına, yakıcı ve aşındırıcı sıvıların sıçramasına karşı, cam kesme işlerinde kolda meydana gelecek kesiklere karşı kolluk kullanılır. Işınlara karşı olanlar deriden, aşırı sıcağa karşı olanlar aleminize kaplı cam elyaf kumaştan, yakıcı ve aşırı sıvılara karşı olanlarda plastik malzemeden yapılmıştır.
İş Eldivenleri ve Standartları
Endüstride eldivenler mekanik uygulamalar için pamuk astarlı, destekli eldivenler ve esneklik gerektiren uygulamalar için astarsız, desteksiz eldivenler olarak iki ayrı grupta üretilmektedirler. Genellikle nitril, doğal kauçuk, vinil gibi maddelerle dolu havuzlara, porselen kalıpların daldırılma usulü ile imal edilen koruyucu eldivenlerin kalınlıkları, 30 saniye ile 2 dakika arasında değişen sürede havuzda bekletilerek ayarlanmaktadır. Daldırma işleminden sonra, astarlama, fırınlama, asit ve basınçlı şu ile yıkama gibi özetlenebilecek toplam 18 ayrı işlemden geçirilerek imal edilmektedir. Temizliği açısından da yıkanabilir olması kullanımda büyük önem taşımaktadır.
Koruyucu eldiven kullanımındaki en önemli unsur doğru seçimi yapabilmektir. Örneğin eldiven kullanımında en sık rastlanan sorun alerjik deri reaksiyonlarının görülmesidir. Genellikle eldivenin yapışından kaynaklandığı sanılan alerjiye, çoğu zaman eldivenin kullanılan materyallere karşı geçirgen olması yol açmaktadır. Bu gibi durumlarda alerjinin ortaya çıkma süresi kullanılan maddeye ve kişiye bağlı değişkenlik gösterir. Bir gün, bir hafta veya daha uzun sürede görülebilen alerji Tip IV-gecikmiş tip alerji olup; geri dönüşü olmamaktadır. Ayrıca doğal kauçuktan üretilen eldivenlerde yapısında bulunan proteinlere karşı alerjik reaksiyon meydana gelebilmektedir. İstatistiki olarak, doğal kauçuktan imal edilmiş ve proteinden arındırma işleminden geçirilmemiş eldiven kullanıcılarının % 15'inde alerjik deri reaksiyonlarının görüldüğü bildirilmektedir.
Deri eldivenler ise yapısında krom içermesi, yağ emici özelliğe sahip olması, yıkanabilir olmaması gibi nedenlerle endüstriyel eldiven olarak önerilmemekte ve CE sertifikası alamamaktadır.
- Kimyasallara dayanıklı eldivenler
- Özel amaçlı eldivenler (sıcağa, soğuğa dayanıklı eldivenler vb.)
- Genel amaçlı eldivenler
- Ürün koruyucu eldivenler
Endüstriyel eldivenlerin taşıması gereken işaretler ve bilgiler aşağıda yer almaktadır:
- Üretici firma adı
- Ürünün kodu ve adı
- Beden ölçüsü
- CE işareti bulunmalıdır.
- Üretici firma adı
- Ürünün kodu ve adı
- Beden ölçüsü
- CE işareti
- Koruma kademesi
- İletişim için isim ve adres bulunmalıdır.
- Kimyasal riskler için
- Mikroorganizmalar için
- Soğuk için
- Mekanik riskler için
- Kesilmeler için
- Statik elektriklenme için
- Sıcaklık ve alev riski için
- İyonizan radyasyon için olmak üzere sekız ayrı pictogramla işaretlenmektedir.
Bu işaretlerin altına ise 1 ile 4 arasında değişen rakamlar ile dayanıklılık seviyesi belirtilmektedir. Üretimdeki her eldiven için hazırlanan teknik bilgileri içeren dosya ile birlikte prototipi oluşturulan eldiven laboratuara gönderilmekte ve EN normlarına göre test edilmekte ve uygunluk sertifikası ile belgelenmektedir. Eldiven ile ilgili bazı normlar şu bilgileri içerir:
- Aşınma-sürtünme testi
- Kesilme
- Yırtılma
- Delinme
Mekanik risk piktogramında da 1 ile 4 arası rakamlar dayanıklılık seviyesini gösterir.
- Eldivenin ölçüleri
- Dokunma hassasiyeti
- Teri dışarıya verme oranı
- Nasıl etiketleneceği
- Genel bilgiler (Bakımı vb)
- Direkt aleve tutma testi (alev alma zamanı ölçülür).
- Temas ısı (alttan ısıtılır ve 10°C lik sıcaklık artışının hangi sürede olduğu ölçülür).
- Convectiv ısı (alttan ısıtılır ve 24°C lik sıcaklık artışının hangi sürede olduğu ölçülür).
- Radian ısı (Alüminyum kaplı eldivenler içindir, numunenin 2.5 Kw/m(ısı artışı/zaman ölçülür).
Termal risk piktogramında X Testin yapılmadığı gösterir.
Kullanılması düşünülen kişisel koruyucu malzemenin standartlara uygun üretildiğinin belgelenmesi, işaretlenmesi tek başına yeterli değildir. Ihtiyaca uygun ürün yapısının ve dayanıklılık süresinin belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin kimyasallardan ketonlar için poli vinil alkol (PVA) yapısındaki eldivenler iyi çözüm olduğu halde; nitril yapıdaki eldivenler bu amaç için hiç uygun değildir.
Bir diğer örnek de benzen halkaları ve bunları lineer olarak birbirine bağlayan karbon ve oksijen amidlerinden oluşan para aramid yapıda olan kevlar isimli elyaftan yapılan eldivenlerdir. Otomotiv, metal ve cam sanayi gibi yüksek riskli işkollarında sıkça rastlanan kesilmelere, sıcaklığa karşı üstün koruma sağlayan kevlar, katmanlardan oluşmakta ve bu katmanların kalınlığı arttikça koruma kademesi de artmaktadır. Kevlar eldivenler, aynı amaçlı kullanılan naylon, pamuk ve deriden imal edilmiş eldivenlere göre büyük bir avantaj sağlamaktadırlar. Koruyucu eldivenin yapısı, özellikleri ve test sonuçlarına göre doğru ürüne karar verilmesini takiben, seçimi yapabilmek için kullanıcının onayının alınması gerekir.
Kullanıcıya "ürün deneme formu" vererek; esneklik, ıslak tutuculuk, kuru tutuculuk, kavrama, terleme, aşınma, kesilme, yırtılma süreleri gibi eldivenin kullanım rahatlığını ve beraberinde kullanım süresi gibi fiyat uygunluğunu test edebilecek veriler elde edilmeli ve sonuçlar değerlendirilmelidir.